Mierzeja Łebska, w oddali Bałtyk	© Grzegorz Jędro

Słowiński Park Narodowy jest jednym z 23 parków narodowych w Polsce i jednym z 2 parków nadmorskich. Położony jest w województwie pomorskim, na terenie dwóch powiatów: słupskiego i lęborskiego, w granicach administracyjnych pięciu gmin. Jego powierzchnia wynosi 32 744 ha. W skład Parku wchodzi 6 lądowych obwodów ochronnych: Rowy, Smołdzino, Smołdziński Las, Kluki, Żarnowska i Rąbka, 3 obwody ochronne wodne: Łebsko i Gardno oraz pas Morza Bałtyckiego, pomiędzy miejscowościami Rowy i Łeba, o szerokości 2 mil morskich.

Sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula)	© Grzegorz Jędro

Słowiński Park Narodowy, chroniąc równocześnie wydzielony obszar Bałtyku oraz nadmorskie ekosystemy wydmowe w pasie Mierzei Łebskiej, a także przymorskie jeziora, torfowiska, łąki i lasy, jest najlepszą wizytówką tego typu wybrzeża morskiego w Polsce. Mierzeja zawiera, unikatowe w skali europejskiej, duże fragmenty pozbawione pokrywy roślinnej - tzw. wydmy ruchome oraz rozdzielające je kompleksy specyficznych ekosystemów wydmowych. W ich skład wchodzą: trawiaste murawy wydm białych i szarych, wrzosowiska bażynowe oraz wilgotne zagłębienia międzywydmowe, a także sosnowe bory bażynowe i enklawy lasów liściastych. Wysokość samych wydm dochodzi do 40,0 m. n.p.m. Ponad połowę powierzchni Parku zajmują zbiorniki wodne, w tym dwa największe jeziora: Łebsko i Gardno - odpowiednio: 3 i 8 co do wielkości w Polsce. Innymi wodami śródlądowymi (poza kanałami systemów melioracyjnych) są rzeki, które mają tu jedynie końcowe odcinki i ujścia. Największymi spośród nich są Łeba i Łupawa – obie poprzez wody jezior – Łebsko i Gardno, wlewają się do Bałtyku.

Żuraw (Grus grus)	© Grzegorz Jędro

Ekosystemy leśne zajmują powierzchnię ok. 6 000 ha, co stanowi 18,9% powierzchni Parku. Na zbiorowiska leśne Parku, oprócz porolnych drzewostanów sztucznych – przede wszystkim sosnowych, składają się naturalne fitocenozy o charakterze: brzezin bagiennych, dwóch typów olsów, dwóch typów łęgów, subatlantyckiego grądu, kwaśnej i żyznej buczyny, kwaśnej dąbrowy, w tym głównie - lasu brzozowo-dębowego oraz śródlądowych i wymienionych już wyżej nadmorskich borów sosnowych.

Fauna jest licznie reprezentowana, w tym również przez wiele cennych i rzadkich gatunków chronionych. Spośród ssaków należy wymienić takie gatunki jak: morświn, foki - szara, pospolita i obrączkowana, wilk, ryś, łoś, bóbr, wydra. W Parku stwierdzono ponad 270 gatunków ptaków, z czego ponad połowa to ptaki lęgowe. Płazy i gady są reprezentowane przez 15 przedstawicieli. Stwierdzono także około 60 gatunków ryb oraz 3 gatunki krągłoustych (minogów).

Lodówka (Clangula hyemalis)	© Grzegorz Jędro

Obszar Słowińskiego Parku Narodowego, od 1977r., wchodzi w skład międzynarodowej sieci rezerwatów biosfery (MaB), a od roku 1995 jest objęty Konwencją Ramsarską, która ma na celu ochronę obszarów wodno-błotnych, mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego. W Parku jest wiele miejsc ważnych dla ptaków wodno-błotnych w okresie lęgów oraz migracji wiosenno-jesiennej.

Obszary podmokłe położone po wschodniej stronie jeziora Gardno, półwyspy na jeziorze Łebsko, podmokłe łąki graniczące z jeziorami, są w skali regionu (środkowego Pomorza) jednym z najważniejszych miejsc lęgowych, żerowiskowych lub noclegowych dla ptaków związanych ze środowiskiem wodno-łąkowym, głównie siewkowych i blaszkodziobych.

Ostrygojad (Haematopus ostralegus)	© Grzegorz Jędro

Wiosną obserwuje się tu znaczne koncentracje np. siewek złotych - do 2500 osobników. Miejsca te, są ważne w skali regionu oraz kraju, jako liczne skupiska gęsi - zbożowej i białoczelnej, ich liczebności dochodzą do 14 000 osobników. Odnotowywane na wiosennych przelotach kaczki to: świstun, płaskonos, rożeniec, cyraneczka, krakwa, które bardzo często tworzą wspólne stada. Ponadto na wodach i płyciznach Jeziora Gardno i Łebsko zatrzymują się podczas wędrówki łabędzie: nieme, krzykliwe oraz czarnodziobe. Rozległe kompleksy podmokłych łąk i torfowisk otaczających jeziora, stanowią ważne siedlisko dla chruścieli: derkacza i kropiatki. Ponadto są żerowiskiem ptaków drapieżnych i bociana białego. Torfowiska znajdujące się w obwodzie ochronnym Żarnowska koło wsi Gać, corocznie gromadzą na noclegowiskach do 7000 osobników żurawi. Innym ważnym miejscem dla nocujących, w trakcie okresowych wędrówek, żurawi (1000 osobników), są płycizny w ujściu Łupawy do jez. Gardno.

n

Szlamnik (Limosa lapponica)	© Grzegorz Jędro

W lasach SPN na uwagę zasługuje kilka gatunków, które są związane z buczynami: muchołówka mała, dzięcioł czarny i siniak. Leśne ostoje są oczywiście codziennym schronieniem i miejscem żerowania sów oraz ptaków drapieżnych. Na przedwiośniu można usłyszeć największą europejską sowę – puchacza. Inne gatunki sów gnieżdżące się to: uszatka, puszczyk i włochatka. Szponiaste reprezentowane są przez: orła przedniego, bielika, kanię rudą, trzmielojada, myszołowa, błotniaka stawowego i łąkowego, jastrzębia, krogulca, pustułkę i kobuza. Na przelotach zaś: orlika krzykliwego, myszołowa włochatego, błotniaka zbożowego i stepowego, drzemlika, kobczyka oraz sokoła wędrownego.

Słowiński Park Narodowy jest ważnym miejscem na szlaku migracji ptaków siewkowych i blaszkodziobych, wykorzystywanym przez ptaki wędrujące z północnej i wschodniej Europy. Należy również zaznaczyć, że ten szlak, który się tu znajduje, jest bardzo ważnym korytarzem ekologicznym łączącym elementy europejskiej sieci Natura 2000.

Biegusy zmienne (Calidris alpina)	© Grzegorz Jędro

Omawiany szlak, który wiedzie wzdłuż polskiego wybrzeża, jest szczególnie atrakcyjny do obserwacji ptaków w okresie jesiennej wędrówki. W tym czasie osoby odwiedzające Park przy pomocy dobrej lunety i lornetki, będą świadkami corocznego spektaklu wędrówkowego tworzonego przez kaczki, nury i siewkowce. Jesienne sztormy często zalewają słowińskie plaże, tworząc mikro laguny atrakcyjne dla wielu grup zwierząt. Takie miejsca stanowią też obfite źródła pokarmu dla niektórych gatunków ptaków. Dostępność i łatwość zdobycia pokarmu są czynnikami, które, zarówno w okresie lęgowym, jak i podczas wiosennych oraz jesiennych przelotów, odgrywają kluczową rolę w życiu wędrujących ptaków. Na plaży w tym czasie z łatwością stwierdzimy mnogość gatunków ptaków, będą to m.in.: biegusy zmienne, biegusy rdzawe, piaskowce, siewnice, kamuszniki, sieweczki obrożne, ostrygojady, szlamniki, kulki wielkie i mniejsze. Jesienią najczęstszymi kaczkami przemieszczającymi się na zimowiska w zachodniej Europie są: świstuny, cyraneczki, płaskonosy, rożeńce i ogorzałki. W tym czasie czymś normalnym jest obserwowanie w ciągu jednego dnia, kilka tysięcy ptaków w wielogatunkowych stadach. Poza kaczkami spotkać można trzy gatunki nurów: nura czarnoszyjego, rdzawoszyjego oraz lodowca. Nad falami w pogoni za drobnymi rybami, kryjącymi się tuż pod powierzchnią wody, zaobserwujemy rybitwy: rzeczną, czubatą, białoczelną i największą - wielkodziobą. Z końcem jesieni na Bałtyku pojawiają inni goście, którzy będą tu zimować. Najliczniejszą jest lodówka, potem uhla, markaczka oraz szlachar.

Zachód słońca	© Grzegorz Jędro

Reasumując Słowiński Park Narodowy dzięki swojemu położeniu na mapie Europy jest bez wątpienia perełką ornitologiczną, o której wspominali już przedwojenni ornitolodzy w swoich opracowaniach i publikacjach dotyczących tego regionu. Do dnia dzisiejszego Park stanowi istotne miejsce dla wielu grup zwierząt i roślin, nierzadko - jedyne. To często powoduje, że znajduje się on w centrum zainteresowania wielu grup społecznych, jako miejsce badań, wycieczek, czy po prostu traktowany jest jako miejsce, w którym można zwyczajnie odpocząć. Jak w każdym Parku Narodowym w Polsce, obowiązują w nim określone przepisy prawa i regulaminy udostępniania, do których każdy odwiedzający turysta, birdwatcher, miłośnik-obserwator szerokorozumianej przyrody, powinien zawsze się dostosować. Od przestrzegania zasad ochrony przyrody, i nie tylko w parkach, zależy bowiem zachowanie jej walorów na długie lata, a więc także dla przyszłych pokoleń. Musimy pamiętać o zachowaniu szczególnej ostrożności i rozwagi, i nie zakłócać spokoju w tym wyjątkowym zakątku naszego kraju.

Ostrygojad (Haematopus ostralegus)