Mierzeja Łebska, w oddali Bałtyk
Mierzeja Łebska, w oddali Bałtyk © Grzegorz Jędro

Słowiński Park Narodowy jest jednym z 23 parków narodowych w Polsce i jednym z 2 parków nadmorskich. Położony jest w województwie pomorskim, na terenie dwóch powiatów: słupskiego i lęborskiego, w granicach administracyjnych pięciu gmin. Jego powierzchnia wynosi 32 744 ha. W skład Parku wchodzi 6 lądowych obwodów ochronnych: Rowy, Smołdzino, Smołdziński Las, Kluki, Żarnowska i Rąbka, 3 obwody ochronne wodne: Łebsko i Gardno oraz pas Morza Bałtyckiego, pomiędzy miejscowościami Rowy i Łeba, o szerokości 2 mil morskich.

Sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula)
Sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula) © Grzegorz Jędro

Słowiński Park Narodowy, chroniąc równocześnie wydzielony obszar Bałtyku oraz nadmorskie ekosystemy wydmowe w pasie Mierzei Łebskiej, a także przymorskie jeziora, torfowiska, łąki i lasy, jest najlepszą wizytówką tego typu wybrzeża morskiego w Polsce. Mierzeja zawiera, unikatowe w skali europejskiej, duże fragmenty pozbawione pokrywy roślinnej - tzw. wydmy ruchome oraz rozdzielające je kompleksy specyficznych ekosystemów wydmowych. W ich skład wchodzą: trawiaste murawy wydm białych i szarych, wrzosowiska bażynowe oraz wilgotne zagłębienia międzywydmowe, a także sosnowe bory bażynowe i enklawy lasów liściastych. Wysokość samych wydm dochodzi do 40,0 m. n.p.m. Ponad połowę powierzchni Parku zajmują zbiorniki wodne, w tym dwa największe jeziora: Łebsko i Gardno - odpowiednio: 3 i 8 co do wielkości w Polsce. Innymi wodami śródlądowymi (poza kanałami systemów melioracyjnych) są rzeki, które mają tu jedynie końcowe odcinki i ujścia. Największymi spośród nich są Łeba i Łupawa – obie poprzez wody jezior – Łebsko i Gardno, wlewają się do Bałtyku.

Żuraw (Grus grus)
Żuraw (Grus grus) © Grzegorz Jędro

Ekosystemy leśne zajmują powierzchnię ok. 6 000 ha, co stanowi 18,9% powierzchni Parku. Na zbiorowiska leśne Parku, oprócz porolnych drzewostanów sztucznych – przede wszystkim sosnowych, składają się naturalne fitocenozy o charakterze: brzezin bagiennych, dwóch typów olsów, dwóch typów łęgów, subatlantyckiego grądu, kwaśnej i żyznej buczyny, kwaśnej dąbrowy, w tym głównie - lasu brzozowo-dębowego oraz śródlądowych i wymienionych już wyżej nadmorskich borów sosnowych.

Fauna jest licznie reprezentowana, w tym również przez wiele cennych i rzadkich gatunków chronionych. Spośród ssaków należy wymienić takie gatunki jak: morświn, foki - szara, pospolita i obrączkowana, wilk, ryś, łoś, bóbr, wydra. W Parku stwierdzono ponad 270 gatunków ptaków, z czego ponad połowa to ptaki lęgowe. Płazy i gady są reprezentowane przez 15 przedstawicieli. Stwierdzono także około 60 gatunków ryb oraz 3 gatunki krągłoustych (minogów).

Lodówka (Clangula hyemalis)
Lodówka (Clangula hyemalis) © Grzegorz Jędro

Obszar Słowińskiego Parku Narodowego, od 1977r., wchodzi w skład międzynarodowej sieci rezerwatów biosfery (MaB), a od roku 1995 jest objęty Konwencją Ramsarską, która ma na celu ochronę obszarów wodno-błotnych, mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego. W Parku jest wiele miejsc ważnych dla ptaków wodno-błotnych w okresie lęgów oraz migracji wiosenno-jesiennej.

Obszary podmokłe położone po wschodniej stronie jeziora Gardno, półwyspy na jeziorze Łebsko, podmokłe łąki graniczące z jeziorami, są w skali regionu (środkowego Pomorza) jednym z najważniejszych miejsc lęgowych, żerowiskowych lub noclegowych dla ptaków związanych ze środowiskiem wodno-łąkowym, głównie siewkowych i blaszkodziobych.

Ostrygojad (Haematopus ostralegus)
Ostrygojad (Haematopus ostralegus) © Grzegorz Jędro

Wiosną obserwuje się tu znaczne koncentracje np. siewek złotych - do 2500 osobników. Miejsca te, są ważne w skali regionu oraz kraju, jako liczne skupiska gęsi - zbożowej i białoczelnej, ich liczebności dochodzą do 14 000 osobników. Odnotowywane na wiosennych przelotach kaczki to: świstun, płaskonos, rożeniec, cyraneczka, krakwa, które bardzo często tworzą wspólne stada. Ponadto na wodach i płyciznach Jeziora Gardno i Łebsko zatrzymują się podczas wędrówki łabędzie: nieme, krzykliwe oraz czarnodziobe. Rozległe kompleksy podmokłych łąk i torfowisk otaczających jeziora, stanowią ważne siedlisko dla chruścieli: derkacza i kropiatki. Ponadto są żerowiskiem ptaków drapieżnych i bociana białego. Torfowiska znajdujące się w obwodzie ochronnym Żarnowska koło wsi Gać, corocznie gromadzą na noclegowiskach do 7000 osobników żurawi. Innym ważnym miejscem dla nocujących, w trakcie okresowych wędrówek, żurawi (1000 osobników), są płycizny w ujściu Łupawy do jez. Gardno.

n
Szlamnik (Limosa lapponica)
Szlamnik (Limosa lapponica) © Grzegorz Jędro

W lasach SPN na uwagę zasługuje kilka gatunków, które są związane z buczynami: muchołówka mała, dzięcioł czarny i siniak. Leśne ostoje są oczywiście codziennym schronieniem i miejscem żerowania sów oraz ptaków drapieżnych. Na przedwiośniu można usłyszeć największą europejską sowę – puchacza. Inne gatunki sów gnieżdżące się to: uszatka, puszczyk i włochatka. Szponiaste reprezentowane są przez: orła przedniego, bielika, kanię rudą, trzmielojada, myszołowa, błotniaka stawowego i łąkowego, jastrzębia, krogulca, pustułkę i kobuza. Na przelotach zaś: orlika krzykliwego, myszołowa włochatego, błotniaka zbożowego i stepowego, drzemlika, kobczyka oraz sokoła wędrownego.

Słowiński Park Narodowy jest ważnym miejscem na szlaku migracji ptaków siewkowych i blaszkodziobych, wykorzystywanym przez ptaki wędrujące z północnej i wschodniej Europy. Należy również zaznaczyć, że ten szlak, który się tu znajduje, jest bardzo ważnym korytarzem ekologicznym łączącym elementy europejskiej sieci Natura 2000.

Biegusy zmienne (Calidris alpina)
Biegusy zmienne (Calidris alpina) © Grzegorz Jędro

Omawiany szlak, który wiedzie wzdłuż polskiego wybrzeża, jest szczególnie atrakcyjny do obserwacji ptaków w okresie jesiennej wędrówki. W tym czasie osoby odwiedzające Park przy pomocy dobrej lunety i lornetki, będą świadkami corocznego spektaklu wędrówkowego tworzonego przez kaczki, nury i siewkowce. Jesienne sztormy często zalewają słowińskie plaże, tworząc mikro laguny atrakcyjne dla wielu grup zwierząt. Takie miejsca stanowią też obfite źródła pokarmu dla niektórych gatunków ptaków. Dostępność i łatwość zdobycia pokarmu są czynnikami, które, zarówno w okresie lęgowym, jak i podczas wiosennych oraz jesiennych przelotów, odgrywają kluczową rolę w życiu wędrujących ptaków. Na plaży w tym czasie z łatwością stwierdzimy mnogość gatunków ptaków, będą to m.in.: biegusy zmienne, biegusy rdzawe, piaskowce, siewnice, kamuszniki, sieweczki obrożne, ostrygojady, szlamniki, kulki wielkie i mniejsze. Jesienią najczęstszymi kaczkami przemieszczającymi się na zimowiska w zachodniej Europie są: świstuny, cyraneczki, płaskonosy, rożeńce i ogorzałki. W tym czasie czymś normalnym jest obserwowanie w ciągu jednego dnia, kilka tysięcy ptaków w wielogatunkowych stadach. Poza kaczkami spotkać można trzy gatunki nurów: nura czarnoszyjego, rdzawoszyjego oraz lodowca. Nad falami w pogoni za drobnymi rybami, kryjącymi się tuż pod powierzchnią wody, zaobserwujemy rybitwy: rzeczną, czubatą, białoczelną i największą - wielkodziobą. Z końcem jesieni na Bałtyku pojawiają inni goście, którzy będą tu zimować. Najliczniejszą jest lodówka, potem uhla, markaczka oraz szlachar.

Zachód słońca
Zachód słońca © Grzegorz Jędro

Reasumując Słowiński Park Narodowy dzięki swojemu położeniu na mapie Europy jest bez wątpienia perełką ornitologiczną, o której wspominali już przedwojenni ornitolodzy w swoich opracowaniach i publikacjach dotyczących tego regionu. Do dnia dzisiejszego Park stanowi istotne miejsce dla wielu grup zwierząt i roślin, nierzadko - jedyne. To często powoduje, że znajduje się on w centrum zainteresowania wielu grup społecznych, jako miejsce badań, wycieczek, czy po prostu traktowany jest jako miejsce, w którym można zwyczajnie odpocząć. Jak w każdym Parku Narodowym w Polsce, obowiązują w nim określone przepisy prawa i regulaminy udostępniania, do których każdy odwiedzający turysta, birdwatcher, miłośnik-obserwator szerokorozumianej przyrody, powinien zawsze się dostosować. Od przestrzegania zasad ochrony przyrody, i nie tylko w parkach, zależy bowiem zachowanie jej walorów na długie lata, a więc także dla przyszłych pokoleń. Musimy pamiętać o zachowaniu szczególnej ostrożności i rozwagi, i nie zakłócać spokoju w tym wyjątkowym zakątku naszego kraju.

Ostrygojad (Haematopus ostralegus)
contentmap_plugin